WILLIBRORD, Apostel van de Lage Landen
Op 6 november gedenkt de Kerk alle heilige verkondigers van het geloof in onze streken om vervolgens op 7 november haar schijnwerpers speciaal te richten op de H. Willibrord. In 690 is hij met een aantal medebroeders vanuit Engeland de Noordzee overgestoken. Met hun komst is evangelisatie op grote schaal begonnen in het noordelijke en westelijke deel van ons land, aldus de annalen. Door de berichten over asielzoekers die in gammele boten de Middellandse Zee proberen over te steken, beseffen we iets van het waagstuk van Willibrord die met een aantal gezellen de oversteek heeft gemaakt naar ons land. We vragen ons af wat je bezielt om op zo’n manier je leven op het spel te zetten? Nederland met zijn huidige grenzen bestaat dan nog niet. Ook kerkelijke structuren zijn er hier nog niet. De Friese koning Radboud verzet zich tegen de missionering door Willibrord en zijn mensen. En omdat Willibrord de indruk wil wegnemen dat hij een gezant is van de Frankische heersers, reist hij naar Rome, waar hij van Paus Sergius I de zending ontvangt om onder de Friezen te missioneren en het Evangelie te verkondigen. 
In 695 wijdt deze paus hem tot aartsbisschop van de Friezen. We mogen aannemen dat hij en zijn gezellen onze voorouders hebben bevrijd uit een geloof in Germaanse stamgoden, goden die particuliere groepsbelangen vertegenwoordigden. Ze hebben hen verlost uit een geloof in blinde natuurkrachten, waarin deze goden hun wil bekend zouden maken. Tegenover deze stamgoden maakte Willibrord en zijn medehelpers hen bekend met een barmhartige God, die zich ontfermt over iedereen zonder acht te slaan op volk of stam. Zij verkondigen hen God als een ‘Vader vol ontferming’. In een tijd waarin het aantal landgenoten toeneemt dat zich niet meer tot een godsdienst bekent, vormen wij met protestantse medechristenen een groep die geloven in een Drie-ene God, Vader, Zoon en H. Geest. Wij hebben een zelfde apostolische Geloofsbelijdenis en een Doop. We hebben de Bijbel als bron van ons geloven. Sinds de hervorming in de 16e eeuw worden ook geconfronteerd met verdeeldheid. Werd in vroeger dagen die verdeeldheid sterk beklemtoond, in onze tijd zijn er tal van signalen en initiatieven dat we elkaar respecteren. Dat we zoeken naar toenadering, samenwerking en tasten naar de eenheid die Jezus voor ogen stond. Op tal van plaatsen worden er oecumenische gebedsdiensten gehouden, zijn er gezamenlijke gespreksgroepen, worden er symposia gehouden en praten christenen over wat ons bindt en wat verdere samenwerking in de weg staat.
Er is in onze dagen bij katholieken en protestanten ook hernieuwde aandacht voor bisschop Willibrord. Hij is nl. een waardevolle geloofsgetuige, omdat hij geleefd en gewerkt heeft ver voor de tijd dat katholieken en protestanten van elkaar gescheiden zijn geraakt. Voor hem was christelijke eenheid geen vraagstuk, maar een gegeven. Oecumene rond zijn persoon heeft niet als doel een nieuwe eenheid te stichten. Doel is veeleer de oorspronkelijke eenheid, waarvan hij het symbool is, terug te vinden. Het blijft echter een vraag hoe kerkelijke eenheid in de toekomst gestalte moet krijgen. Paus Franciscus spreekt in deze wel eens over een veelvlak of polyhedron, een veelzijdige geometrische vorm, waarbij de afzonderlijke delen in ongelijke verhouding tot het middelpunt staan. De wens groeit om in de oecumene recht te doen aan de veelzijdigheid, de veelkleurigheid en andersoortige schoonheid van het leven als christenen. Die eigenschappen zijn te herkennen in de diamant. Daarbij is gelijkvormigheid niet langer een eis. Er is plaats voor legitieme verscheidenheid, als die zich in liefde en geloof tot elkaar weten te verhouden. Als we kerkelijke eenheid verstaan als een polyhedron, geeft dat beeld beter weer wat er in de oecumenische samenwerking in onze dagen beoogd wordt. Paus Franciscus spreekt, in navolging van Johannes XXIII, graag van het ‘Mysterie van de eenheid’. Wat de H. Willibrord betreft kunnen we zeggen:
In elke tijd en voor ieder mens betekent Willibrord verschillende dingen. Wat hetzelfde blijft is zijn zeggingskracht. Er is iets dat deze mens maakt tot een bron van inspiratie. Hoe verschillend en uiteenlopend de visies ook zijn op wie hij was en zijn betekenis, de grote winst van alle studies, symposia, boeken, gesprekken aan hem gewijd is, dat al deze visies nu samen gehoord worden en op een respectvolle manier met elkaar in gesprek kunnen gaan. Voor veel mensen – ook onder christenen- zijn de verschillen tussen protestant en katholiek een achterhaalde zaak. Het is echter vruchtbaarder als we de verschillen die er leerstellig en in de praktijk nog steeds bestaan niet negeren, maar dat we met elkaar het gesprek aangaan om te verstaan hoe protestantse christenen geloven, wat er voor hen belangrijk is en wat hun geloof voor hen betekent in het leven van alledag. Feit is dat wij weinig weten van elkaars geloven. Meer kennis op dit punt doet respect toenemen voor elkaar. Er valt m.i. veel van elkaar te leren. Zeker in een tijd waarin geloven niet meer vanzelf spreekt en velen zeggen er geen boodschap meer aan te hebben, is het belangrijk elkaar als christenen te stimuleren en te steunen.
We moeten erkennen dat praten over ons geloof en over wat ons als gelovigen bezielt, weinig gebeurt in onze contacten met familie en vrienden. Is het onzekerheid of schaamte die ons remt? Is dat niet jammer? Immers gesprek en uitwisseling in deze zijn verrijkend, als dat in openheid voor elkaars zienswijze gebeurt. Het geeft een diepere dimensie aan onze contacten. We zullen teleurgesteld worden, als wij voortgang in de oecumene enkel verwachten van hogerhand. Als gedoopte christenen hebben wij immers allen de H. Geest ontvangen en worden wij uitgenodigd Jezus’ boodschap door te geven aan wie ze horen wil. Belangrijk en onmisbaar daarbij is ook dat wij samen – en voor elkaar kunnen bidden. Wij hebben Gods Geest nodig om ons te leiden en de weg te wijzen naar de eenheid die Jezus voor ogen stond.
De H. Willibrord mogen wij vragen om zijn voorspraak.
Pastor A. Franssen.
