De oorlog in Oekraïne houdt ons allen bezig. Verbijstering, roep om maatregelen als reactie op dit brute geweld. Het is moeilijk nuchter te blijven denken en ons niet te laten overspoelen door onze gevoelens. President Poetin is overduidelijk de eenzijdige agressor, maar of hij de enig verantwoordelijke is, is nog maar de vraag. Aan het einde van de Koude Oorlog hebben westerse leiders verzekerd dat de NAVO niet zou opschuiven naar het Oosten, maar nog geen 20 jaar later zijn veel Oost-Europese landen lid van dit militaire bondgenootschap. 
Mogelijk werkt dit voor Poetin en zijn medestanders zeer bedreigend. Zo is onze NAVO ongewild mede oorzaak van de huidige escalatie. In zo’n conflict is het belangrijk dat wij ons vermogen tot zelfreflexie en zelfkritiek niet verliezen. In onze boosheid en onmacht nemen wij onze toevlucht tot allerlei sancties om dit geweld te stoppen. Hoogleraren, ethici en deskundigen in conflictbestrijding roepen onze politici echter op niet de klemtoon te leggen op strafmaatregelen, maar Poetin een compromis voor te leggen, dat hem een veilige uitweg biedt en verder gezichtsverlies voorkomt. Dat betekent terug naar de onderhandelingstafel.
Wat heeft deze situatie te maken met het Evangelieverhaal van deze dag? Mede door het optreden van Johannes de Doper is Jezus zich dieper bewust geworden van zijn bijzondere relatie met God en van zijn levensopdracht. Er heeft bij zijn Doop in de Jordaan een stem uit de hemel geklonken: ‘Jij bent mijn welbeminde Zoon, een man naar mijn hart’. Maar zoals vaak gebeurt: na zo’n bijzondere ervaring komt de ontnuchtering. Wat heeft die stem voor Jezus voor consequenties? Wat wordt er van Hem gevraagd? Hij trekt zich terug om tot helderheid te komen. Als de evangelisten dat willen beschrijven, denken ze terug aan Mozes die 40 dagen en nachten vastte op een berg en daarna de woorden opschreef die hij van God had vernomen. Ze hebben waarschijnlijk ook gedacht aan de profeet Elia die 40 dagen en nachten verbleef in de woestijn met het vurige verlangen dat God hem meer duidelijkheid zou geven over zijn toekomst. 40 Dagen en nachten betekent in de Bijbel altijd dat het gaat om een lange tijd. Zo vertelt Lucas, dat ook Jezus 40 dagen en nachten doorbracht in de woestijn met bidden en vasten om tot zichzelf en dichter bij God te komen. Als het stil is om je heen en er niets is dat je afleidt, dan komen er allerlei gedachten in je op: idealen waar je van droomt, fantasieën en wensen die je hebt. Je wil je idealen waarmaken, maar liefst langs de makkelijkste weg. 
Dat zijn verzoekingen van de duivel, zegt de Schrift. Diep in ons hart weten we dat het leven zo niet in elkaar zit. Iets tot stand brengen dat van waarde is, kost altijd moeite en geduld. In het Evangelie van deze dag vertelt Lucas dat Jezus die bekoringen van de duivel heeft kunnen weerstaan: fantasieën over beroemd worden, over macht hebben en allerlei wensdromen. Jezus heeft ze van de hand gewezen met een beroep op Gods bedoelingen en de woorden van de Schrift. Hij wil zijn talenten en wensen alleen inzetten om Gods wil te doen en zijn naasten te dienen. Door zijn intieme relatie met God, die Hij zijn Vader noemt, ziet Hij steeds duidelijker dat niet alles draait om Hem. Hij beseft dat de gaven van Gods schepping bestemd zijn voor alle mensen en niet enkel voor een kleine elite. Dat je je brood en je bezit moet delen met wie honger lijdt en kwetsbaar is. Dan vergroot je de kring van mensen die zich gelukkig voelen. Lucas maakt helder, dat je niet veel hoeft te bezitten, te zien en mee te maken om een tevreden mens te zijn.
Wat er momenteel gebeurt in Oekraïne gebeurt, valt niet terug te voeren op angst voor bedreiging vanuit de Westerse wereld, maar veeleer op machtshonger en grootheidswaan die president Poetin en zijn kring parten speelt. Wat er zich hier op wereldniveau afspeelt, kan ook een leidende rol spelen in ons persoonlijk leven: de bekoring tot macht, dat wij er meer op uit zijn ons te laten gelden en te heersen in plaats van onze naasten te dienen. Jezus heeft die verleidingen het hoofd kunnen bieden door zijn verbondenheid met God, door zijn bidden en vasten en zijn zorg om zijn naasten. Daartoe worden wij in deze veertigdaagse voorbereiding op Pasen uitgenodigd. De stroom van vluchtelingen stelt ons volop in de gelegenheid te zorgen voor naasten in nood. In zijn Bergrede spoort Jezus ons aan ons niet op sleeptouw te laten nemen door negatieve gevoelens ten opzichte van onze vijanden, maar te bidden voor wie ons vervolgen. Dat zij en wij de genade mogen ontvangen van ommekeer, als wij verkeerde wegen gaan.
AMEN
