Macht is een belangrijk en gevaarlijk talent.
Jezus zit op het voorplein van de tempel en geeft onderricht. Mensen staan om Hem heen. Enkele Schriftgeleerden en Farizeeën doorbreken de kring en brengen een vrouw die betrapt is op overspel. Ze droppen haar voor de voeten van Jezus en willen van Hem horen wat er met haar moet gebeuren. Jezus doorziet dat ze Hem in de val willen lokken. Ze willen Hem kwijt. Ze moeten iets hebben waarvan ze Hem kunnen beschuldigen. Volgens de Joodse Wet moet de vrouw gestenigd worden. Als Jezus daarmee instemt, overtreedt Hij de regels van de Romeinse bezetter die alleenrecht heeft om mensen ter dood te brengen. Negeert Hij de Joodse Wet, dan kunnen de Joodse leiders Hem beschuldigen. Jezus voelt zich klem gezet. Hij bukt zich voorover en schrijft met zijn vinger op de grond. Dat irriteert de vragenstellers. Als ze opnieuw vragen om een antwoord, richt Jezus zich op en zegt: ‘Laat degene van U die zonder zonde is dan het eerst een steen op haar werpen!’’ Daarmee zegt Hij in wezen: Laat ieder eens kijken in zijn eigen hart. Ook wij voelen ons aangesproken door Jezus’ reactie. Hoe vaak hebben wij niet verkeerde en egoïstische gedachten? Normaal zetten wij ze niet om in daden, maar het verschil tussen iets verkeerds doen of er in gedachten mee bezig zijn is vaak klein. Jezus kijkt niet triomfantelijk rond om te zien wie het eerst zijn biezen pakt; nee Hij bukt zich weer en schrijft op de grond. Dan druipen ze af, schrijft Johannes, te beginnen met de oudsten. Mogelijk herinneren ze zich het verhaal van Suzanna en de twee ouderlingen die haar vals beschuldigden en ontmaskerd worden door Daniël. Wat hier aan de hand is, is ook een machtspel. Schriftgeleerden en Farizeeën zijn bang voor Jezus. Door wat Hij zegt en de tekens die Hij verricht zijn ze bang dat zij hun invloed op het volk verliezen. En dat is het ergste dat hen kan overkomen: machtsverlies. Dat het leven van een vrouw daarbij op het spel wordt gezet, dat deert hen niet. Angst voor machtsverlies speelt ook in onze dagen. Een leider die zijn machtsdromen bedreigd waant, valt bruutweg een ander land binnen en begint een oorlog. Dat daarbij buitensporig geweld wordt gebruikt, enorme verwoestingen worden aangericht, honderdduizenden op de vlucht worden gejaagd en het leven van talloze soldaten en andere mannen in gevaar wordt gebracht, weegt blijkbaar niet zwaar genoeg om het vuren te staken. Dat vrouwen en kinderen moeten vluchten met achterlaten van hun echtgenoot of vader, dat deert de agressor niet. Zijn machtsdromen lijken belangrijker dan het levensgeluk van onschuldige medemensen. Wij zijn ontzet om wat hoogmoedswaan en zucht naar macht met mensen kan doen!
Het Evangelie van deze dag laat zien wat er vaak gebeurt: mensen richten de schijnwerpers op iemand die in de fout is gegaan, maar camoufleren zo hun eigen tekortkomingen, zoals in dit verhaal de Schriftgeleerden en Farizeeën. Ze voelen zich verheven boven het gewone volk dat het niet zo nauw neemt met de Wet. Ze kijken op hen neer en veroordelen hen.
In een van zijn schilderijen laat de Duitse priester Sieger Köder een vrouw zien, midden in een kring. Ze zit met haar rug naar een donkere haag van mannen. Haar ogen zijn gericht op Jezus, maar de Heer zelf zien we niet. Wel zijn hand die op de grond het woord ‘Shalom’ tekent, het aramese woord voor vrede en heelheid. Dat is Jezus’ antwoord aan de mannen die deze vrouw beschuldigen. ‘Shalom’ : daar gaat het in de Wet om. Jezus kent de Thora heel goed, net als zijn tegenstanders; maar ook is Hij goed bekend met de geschriften van de Profeten. En de profeten komen juist op voor de geest van de Wet. Want uiteindelijk gaat het in de Wet om de liefde voor God en de naaste. Een ander kritiseren en veroordelen kost geen moeite, maar het goede in anderen zien, aanwijzen en versterken: dat is wat God wil en doet. Daar gaat het Jezus om. Hij legt de Wet niet uit naar de letter, maar laat de diepste bedoeling ervan zien. Daarmee staat Hij de Schriftgeleerden en Farizeeën in de weg. ‘Jezus blijft alleen achter met de vrouw’, zegt Johannes. Hij heeft haar van de dood gered. Hij bagatelliseert haar misstap niet, maar zegt: “Zorg dat je voortaan niet meer zondigt”. Vrij vertaald zegt Hij: ‘Blijf niet achterom kijken. Laat los wat gebeurd is. Maak een nieuwe start met je leven. Het is je gegund’.
Als wij naar onszelf kijken, moeten we erkennen dat we soms dingen doen, waarvan we achteraf denken: dat was verkeerd, dat had ik anders moeten doen. Ons bewust zijn van onze fouten betekent niet dat we ze voortaan met ons mee moeten sjouwen. Het heeft geen zin onszelf te stenigen om wat er gebeurd is. De profeet Jesaja zegt namens God: ‘Blijf niet staan bij wat eertijds is gebeurd. Laat het verleden rusten. Zoals Ik eens het volk Israël heb bevrijd uit de slavernij in Egypte en hen nu laat terugkeren naar Jerusalem, zo zal ik nu met jullie iets nieuws beginnen. Daar mag je op vertrouwen.’ Veel heiligen herkennen hoogmoed als de wortel van alle kwaad. Wat wij moeten doen is alle stenen laten vallen, kijken in ons eigen hart en God vragen om ons te bevrijden van alle eigendunk. Geve God ons die genade.
AMEN