INLEIDING OP DE 14e ZONDAG DOOR HET JAAR A 2023 Lezingen: Zacharias 9, 9 en 10.; Romeinen 8, 9.11-13; Matteüs 25, 11-30.
‘Een hand in de rug’, die ons steun geeft kan iedereen op zijn tijd gebruiken. Immers het leven verloopt niet altijd overeenkomstig onze verlangens. Soms kunnen er ontwikkelingen van buiten op je afkomen, die je levensgeluk aantasten. Denk aan vast werk, dat je kan ontvallen; denk aan ziekte, die je overvalt; denk aan scheiding in een jarenlang stabiel gebleven relatie….Als je dan vrienden hebt, die je een hand in de rug houden, omdat ze als vrienden van je houden, ben je gezegend. Ze vangen je op, luisteren naar je, bieden goede raad en hulp, zijn er voor jou. Ik moest eraan denken toen ik de tekst in het Matteüs-evangelie las waarin Jezus degenen die belast en beladen zijn uitnodigt zich tot Hem te wenden. Ik moest aan onze bisschop denken van wie ik aanstonds een brief zal voorlezen. Jezus sprak In zijn tijd een goed woord, gaf troost, genas, bevrijde mensen van hun bezetenheid. Hij was er voor de mensen. Maar Hij had ook een achtergrond, die de basis was van zijn omgaan met zijn mensen. God, zijn hemelse Vader, die zijn Zoon en ons kent, was voor Jezus een ‘hand in de rug’. Naast lichamelijke pijn kunnen we ook pijn hebben aan hart en ziel. We kunnen ons ‘niet gezien en begrepen voelen, achtergesteld; we kunnen ons bedreigd en onveilig voelen. Er kunnen in gevoelens van leegte en zinloosheid zijn; gevoelens van pijn omdat we los moeten laten. Dat laatste horen we in de brief van onze bisschop. Onze bisschop voelt dan ‘een hand in de rug’ in de uitnodiging van Jezus, om met de last van zijn ziekte tot Hem te komen. De bisschop voelt een ‘hand in de rug’ van ons, zijn medegelovigen voor wie hij bisschop is, die voor hem bidden.
Jezus belooft degenen, die uitgeput en onder lasten gebukt tot Hem komen, ‘rust en verlichting’ ‘Rust’ heeft te maken met zich veilig weten. In een veilige omgeving komt men tot rust. ‘Mensen kunnen in een kerk tot rust komen, omdat ze de Gods veilige aanwezigheid ervaren. De met rust samenhangende ‘Verlichting’ heeft te maken met ‘een ‘lichter kunnen dragen’ van wat we aan het leven moeilijk vinden. Jezus geeft daarbij het fundament aan, dat Hem draagt: zijn en onze hemelse Vader, bron van zijn en van ons leven. Het maakt Jezus -naar de woorden van de (zogenoemde ‘kleine’) profeet Zacharia- tot een ‘rechtvaardige’, brenger van heil aan ieder, die naar Hem luisteren wil; in zijn manie van leven overwint Jezus Hij het kwaad; Jezus is deemoedig, zoals de ‘armen voor God deemoedig zijn’. Jezus doet gewoon en rijdt op een ezel; Hij zit niet op een strijd- of praalwagen. M.a.w. Jezus leeft zoals de meesten van ons: een eenvoudig leven. Geloven in Hem, in zijn model van mens-zijn, proberen te leven als Hij, is ns tot steun, een hand in de rug. Onze bisschop gaat ons voor in geloof in deze Jezus.
Broeders en zusters in Christus,
Het is nu ruim twee jaar geleden dat ik ziek werd. Sindsdien lukt het mij niet meer om zelf de Heilige Mis op te dragen. Ik bezoek daarom zoveel als mogelijk is de dagelijkse eucharistieviering in de Munsterkerk, vlak bij het bisschopshuis in Roermond.
Het is daar de gewoonte om voorafgaand aan elke Mis een moment van aanbidding te houden. Samen met de aanwezige parochianen zitten we dan minutenlang in stilte voor het Allerheiligste. Ik kan u verzekeren dat is een uitstekend begin van de dag. De rust en devotie die van dat moment uitgaan, bieden mij de gelegenheid om al mijn vragen en zorgen bij Onze-Lieve-Heer neer te leggen.
Niet eerder heb ik zelf zo sterk ervaren wat in het evangelie van deze zondag gezegd wordt: “Komt allen tot mij die uitgeput zijt en onder lasten gebukt, en Ik zal u rust en verlichting schenken.” U en ik kennen in ons leven allemaal onze moeilijke momenten, maar als we ze delen met Onze-Lieve-Heer geeft hij ons kracht naar kruis. Maar er komt ook een moment dat wij als mensen voelen dat onze krachten niet meer toereikend zijn.
Toen ik in 2018 benoemd werd tot bisschop van Roermond, was dit beslist niet de benoeming waar ik naar uit had gezien. Ik moet u ook eerlijk bekennen dat het me in het begin moeite gekost heeft om mij in deze rol te schikken. Maar bij mijn priesterwijding heb ik ‘ja’ gezegd op mijn roeping en ik vond dat ik niet mocht weglopen voor de verantwoordelijkheden die daarna op mijn pad kwamen. Daarom heb ik het bisschopsambt aanvaard.
Net toen ik mijn draai een beetje gevonden had, werd ik ziek. Wat aanvankelijk een herseninfarct leek, bleek een kwaadaardige tumor te zijn. U heeft allen meegekregen hoe een en ander zich ontwikkeld heeft. Ik ben daar altijd bewust heel open in geweest. Diverse behandelingen en medicijnen hebben mij een tijdlang letterlijk en figuurlijk op de been gehouden. Maar begin dit jaar hebben de artsen laten weten niets meer voor mij te kunnen betekenen. Alle behandelingen zijn toen stopgezet. Sindsdien zijn mijn krachten achteruitgegaan.
Met name de laatste weken voel ik dat ik niet meer kan wat ik graag zou willen en dat ik niet meer in staat ben het bisdom te besturen. Ik heb daarom besloten om gebruik te maken van een mogelijkheid die het kerkelijk recht daartoe biedt: namelijk om de zetel van Roermond ‘verhinderd’ te verklaren. Dit kan “wanneer de bisschop niet meer in staat is om zijn pastorale taak in het bisdom te vervullen”, zoals dat formeel heet. Helaas moet ik constateren dat dit op dit moment het geval is.
Dit besluit betekent niet dat ik aftreed, maar dat ik wel een flinke stap terugzet. Ik zal tot het einde van mijn leven uw bisschop blijven, maar als gevolg van mijn ziekte ben ik verhinderd om die taak uit te voeren. Op mijn verzoek en in mijn naam heeft vicaris-generaal Mgr. René Maessen met ingang van donderdag 6 juli 2023, conform de regels van het kerkelijk recht, het volledige bestuur van het bisdom overgenomen, tot aan het moment waarop de zetel daadwerkelijk vacant raakt.
Het is mij niet makkelijk gevallen om dit besluit te nemen. Het ligt niet in mijn aard om een opdracht niet af te maken. Maar sinds het bekend worden van mijn ziekte heeft het mij veel moeite gekost om mijn werk te doen. Ik heb geprobeerd zoveel mogelijk onder de mensen te blijven komen en contacten te onderhouden.
Een tijd lang ging dat ook redelijk goed. Ik ben dankbaar dat ik in die periode bijna elke zondag als gewone kerkganger een andere parochie heb mogen bezoeken en in alle dekenaten ben geweest. Maar ik moet nu constateren dat mijn krachten uitgeput zijn. Het is op!
Graag wil ik u allen heel hartelijk danken voor het vertrouwen dat u mij als bisschop hebt geschonken en voor het gebed en de vele blijken van medeleven die ik tijdens mijn ziekte mocht ontvangen. Dank ook voor het geduld dat u met mij hebt gehad.
Ik weet niet hoeveel tijd Onze-Lieve-Heer mij in dit leven nog geeft, maar – ondanks mijn eigen aarzeling in het begin – is het een voorrecht om uw bisschop te mogen zijn.
Blijf geloven in de boodschap van het evangelie. Blijf hopen op het goede. En blijf elkaar ‘in Gods naam’ liefhebben, want Zijn juk is zacht en Zijn last is licht.
Het ga u allen goed.
In Christus verbonden
Roermond, 6 juli 2023
+ Harrie Smeets,
bisschop van Roermond.
